Đâu là phương pháp tầm soát ung thư dạ dày tốt nhất hiên

Việc tầm soát phát hiện và điều trị ung thư dày đóng vai trò cực kỳ quan trọng. Nếu phát hiện ung thư ở giai đoạn sớm, mới khu trú ở lớp niêm mạc hoặc dưới niêm mạc, nội soi có thể can thiệp điều trị cắt bỏ hoàn toàn, tránh không phải phẫu thuật cũng như hóa chất, xạ trị. Vậy các phương pháp tầm soát ung thư dạ dày đang áp dụng hiện nay là gì? đâu là phương pháp tầm soát ung thư dạ dày tốt nhất? làm thế nào để phát hiện và điều trị sớm ung thư dạ dày?

1. Thăm khám lâm sàng

Đây là bước đầu tiên và rất quan trọng để khám tầm soát ung thư dạ dày. Khoa học dù phát triển đến đâu, trí tuệ nhân tạo có thể áp dụng mọi khía cạnh, cũng không thể thay thế được vai trò của người bác sỹ

Việc thăm khám lâm sàng cẩn thận, tỷ mỉ, khai thác khéo léo các triệu chứng lâm sàng, tìm hiểu tiền sử bản thân và gia đình, các yếu tố nguy cơ như hút thuốc, nghiện rượu, các bệnh lý di truyền… sẽ giúp bác sỹ đánh giá một cách tổng thể nguy cơ và chỉ định các xét nghiệm sàng lọc phù hợp.

Khi bệnh ở giai đoạn tiến triển hoặc giai đoạn muộn, các triệu chứng lâm sàng rầm rộ, người bệnh thiếu máu, gầy yếu, suy kiệt, bụng lõm lòng thuyền, sờ khối cứng chắc vùng thượng vị… bác sỹ có thể định hướng chẩn đoán ung thư dạ dày

2. Xét nghiệm tìm máu ẩn trong phân

95% các trường hợp ung thư dạ dày xuất phát từ lớp biểu mô lót bên trong lòng dạ dày, ngay từ giai đoạn đầu, khối u mới hình thành và phát triển, nó có thể xâm lấn vào các mạch máu hoặc bản thân khối u có thể hoại tử, loét hóa gây xuất huyết vào lòng dạ dày. Giai đoạn sớm máu chảy rỉ rả, ít một nên rất khó để phát hiện. Nếu chảy máu nhiều, ổ ạt sẽ gây nôn máu và đi ngoài phân đen.

Xét nghiệm tìm máu ẩn trong phân có thể phát hiện chảy máu ở dạ dày nói riêng và niêm mạc đường tiêu hóa nói chung ngay từ giai đoạn sớm, chảy máu rỉ rả. Đây là phương pháp tầm soát rất tốt, chi phí thấp, dễ thực hiện, có thể tầm soát cho một cộng đồng lớn. Khi có máu trong phân, chỉ định nội soi dạ dày và thậm chí cả nội soi đại trực tràng sẽ được đặt ra.

Cần lưu ý rằng, khi test tìm máu ẩn trong phân dương tính, tức là có máu trong phân, ngoài ung thư dạ dày, ung thư đại trực tràng, còn gặp trong các bệnh lý lành tính khác như polyp đại tràng, viêm loét dạ dày, viêm loét đại trực tràng… Bạn không cần phải lo lắng, nhưng rất cần thiết phải thực hiện nội soi và kết hợp các xét nghiệm tầm soát khác.

3. Xét nghiệm Pepsinogen trong máu

Pepsinogien (PG) là tiền chất của pepsin, đây là 1 enzyme được tiết ra bởi các tế bào chính ở niêm mạc dạ dày. Dưới tác dụng của acid clohydric, pepsinogen được hoạt hóa thành pepsin có khả năng phân hủy protein trong thức ăn, giúp cho quá trình tiêu hóa protid thuận lợi

Có 2 loại pepsinogen là pepsinogen I và pepsinogen II. PG I chủ yếu do các tế bào vùng đáy vị sản xuất, PG II được sản xuất ở toàn bộ vùng phình vị, thân vị, hang vị và hành tá tràng. Bình thường đa số pepsinogen được sản xuất sẽ tiết vào dạ dày để tiêu hóa thức ăn, 1 lượng nhỏ lưu hành trong máu.

Xét nghiệm nồng độ 2 dạng pepsinogen này trong máu sẽ cho biết tình trạng hoạt động của niêm mạc dạ dày, vùng niêm mạc dạ dày bị tổn thương. Ví dụ như trường hợp vùng niêm mạc phình vị bị tổn thương, hàm lượng pepsinogen I bị giảm, trong khi loại PG II không thay đổi, tỷ lệ PG I/II bị suy giảm sẽ tỷ lệ thuận với mức độ viêm teo niêm mạc vùng đáy vị. Bình thường PGI trên 70ng/mL; PG II trên 7.5 ng/mL và tỷ lệ PG I/II > 3. Những trường hợp PG I dưới 70ng/mL và tỷ lệ PG I/II dưới 3 phản ánh tình trạng tiền ung thư và ung thư dạ dày. Nếu cả 3 yếu tố PG I, PG II, tỷ lệ PG I/II đồng thời giảm mạnh chứng tỏ khả năng cao bệnh đã tiến triển đến giai đoạn ung thư. Cần nội soi khẳng định chẩn đoán.

4. Các dấu ấn kháng nguyên ung thư

Các tế bào ung thư có gen đột biến sẽ sản xuất các protein lạ với cơ thể, đó là các kháng nguyên ung thư. Khi các tế bào ung thư bị phá hủy, chết đi, các kháng nguyên ung thư này sẽ được giải phóng vào máu. Xét nghiệm các dấu ấn kháng nguyên ung thư này sẽ được ứng dụng trong tầm soát ung thư.

Trong ung thư dạ dày, có 3 dấu ấn hay được sử dụng là CA72-4; CEA và CA 19.9

CA 72-4: là 1 glycoproten có ở nhiều loại tế bào như buồng trứng, đại tràng, vú, tụy, và đặc biệt là các tế bào ung thư biểu mô dạ dày

Bình thường giá trị CA 72-4 dưới 6.9 mcg/ml, giá trị này tăng nhẹ ở những người hút thuốc hoặc sử dụng chất kích thích. CA 72-4 tăng cao trong các trường hợp ung thư dạ dày, ung thư buồng trứng, ung thư đại tràng, ung thư tụy…

CA 72-4 cũng tăng trong các bệnh lý lành tính như viêm tụy, xơ gan, viêm phổi, viêm ruột… Cần nhấn mạnh rằng, có nhiều trường hợp ung thư dạ dày nhưng không tăng CA72-4

Nhiều người hiểu lầm rằng cứ CA 72-4 tăng cao là bị ung thư dạ dày. Không phải như vậy, khi CA 72-4 tăng cao, đặc biệt kết hợp với các dấu ấn ung thư khác như CEA, CA 19.9 thì có ý nghĩa là người bệnh có nguy cơ bị ung thư dạ dày cao, cần kết hợp với các phương pháp khác, đặc biệt là nội soi dạ dày để xác định chẩn đoán hoặc loại trừ.

CA 72-4 rất có ý nghĩa trong tiên lượng điều trị trị ung thư dạ dày, Ngay khi phát hiện ung thư dạ dày, nếu CA 72-4 hoặc kết hợp với CEA và CA 19.9 tăng thì nguy cơ tái phát ung thư sẽ cao, dù khối u hiện tại chưa có di căn.

CA 72-4, CEA và CA 19.9 rất hay được sử dụng để theo dõi ung thư dạ dày tái phát: Thông thường, sau điều trị phẫu thuật cắt đoạn dạ dày, các dấu ấn ung thư này sẽ giảm đi và trở về bình thường. Ngược lại, nếu các dấu ấn này không giảm, hoặc tăng lên là dấu hiệu ung thư dạ dày tái phát

5. Chụp XQ có uống thuốc cản quang

Đây là phương pháp chẩn đoán phổ biến trước đây, người bệnh nhịn ăn, uống thuốc cản quang có Bari. Sau đó, thông qua hình ảnh gián tiếp của khối u tác động lên sự đọng thuốc cản quang để chẩn đoán. Phương pháp này ngày ngay rất ít được áp dụng vì không chính xác, không phát hiện được các tổn thương ở giai đoạn sớm

6. Chụp CT scanner

Đây là phương pháp không xâm lấn, có thể chụp MSCT, PET-CT kết hợp dựng hình dạ dày 3D hay còn gọi là nội soi dạ dày ảo. Ưu điểm của phương pháp là không gây khó chịu, có thể đánh giá tình trạng xâm lấn của khối u vào các lớp dạ dày cũng như di căn hạch và các tạng xung quanh. Tuy nhiên, giá thành đắt, và không thể sinh thiết được khối u, mộ tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán xác định ung thư dạ dày.

7. Nội soi dạ dày

Nội soi dạ dày là phương pháp dùng ống soi mềm, đầu có gắn camera đi từ miệng, qua họng, qua thực quản, xuống dạ dày, vào hành tá tràng và tá tràng. Đây là phương pháp tối ưu để chẩn đoán xác định và loại trừ ung thư dạ dày. Được sử dụng rộng rãi để tầm soát ung thư dạ dày.

Qua nội soi, có thể lấy mẫu bệnh phẩm để tìm vi khuẩn HP, một loại xoắn khuẩn rất thường gặp làm tăng nguy cơ ung thư dạ dày. Mẫu bệnh phẩm này có thể sử dụng để làm clo test, làm giải phẫu bệnh, hoặc trong 1 số trường hợp khó, kháng thuốc, sẽ được sử dụng để nuôi cấy tìm HP và từ đó làm kháng sinh đồ, chọn loại kháng sinh phù hợp diệt HP

Nội soi dạ dày là phương pháp duy nhất để thực hiện sinh thiết làm giải phẫu bênh, tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán ung thư dạ dày. Chính vì vậy, nội soi dạ dày là khâu cuối và là khâu không thể thiếu khi tầm soát ung thư dạ dày. Khám lâm sàng nghi ngờ ung thư dạ dày cũng chỉ định nội soi dạ dày. Xét nghiệm máu pepsinogen và các dấu ấn ung thư dạ dày tăng cao cũng sẽ chỉ định nội soi dạ dày, chụp CT scanner dựng hình, nội soi dạ dày ảo nghi ngờ tổn thương cũng cần chỉ định nội soi dạ dày

Không những vậy, nội soi có thể chẩn đoán các tổn thương tiền ung thư như viêm mạn niêm mạc dạ dày, viêm teo niêm mạc dạ dày, loạn sản ruột…

Ngày nay, những tiến bộ của khoa học kỹ thuật được ứng dụng ngày càng nhiều trong nội soi như: nội soi nhuộm màu, nội soi dải tần hẹp NBI, nội soi phóng đại… càng làm tăng giá trị tuyệt đối của nội soi dạ dày trong tầm soát, phát hiện sớm ung thư dạ dày. Không những vậy, qua nội soi có thể can thiệp điều trị, cắt hớt niêm mạc khi tổn thương ung thư mới khu trú ở niêm mạc hoặc dưới niêm mạc. Bệnh nhân chữa khỏi ung thư từ giai đoạn sớm mà không phải phẫu thuật, hóa chất hay xạ trị